İnsan beyni gezegendeki en gelişmiş sinir merkezi. Beynin kuru ağırlığı yüzde 60 yağdan oluşuyor. Ne arasanız orada; doymuş, tekli doymamış ve çoklu doymamış yağ. Beynin yapısının bir parçasını oluşturmanın ve yakıt sağlamanın yanı sıra, bu yağlar hafızayı ve bilişsel işlevin diğer yönlerini korumada rol oynuyor…
Başka hiçbir organ bu kadar çok yağ içermiyor ya da yağa bu denli ihtiyaç duymuyor. Kaliteli yağ eksikliği, hafıza kaybı ve nihayetinde bunama dahil olmak üzere farklı bilişsel işlev bozukluklarında rol oynuyor.
Beyin yağ değil glikoz ile çalışmaz mı?
Bu sorunun yanıtı, hem evet hem hayır. İnsan beyni normalde ana yakıt kaynağı olarak glikoz kullanıyor, glikoz yetersiz olduğunda keton adı verilen yanan maddelere geçebiliyor. (Oruç tutarken, ağır egzersiz yaparken veya düşük karbonhidratlı diyet yaparken vb.) Karbonhidrat vücudun ana glikoz kaynağı.Glikoz seviyeleri azaldığında, yağ asitleri salınıyor. Ketonlar, karaciğerde bu yağ asitlerinden oluşuyor. Yağ asitleri kan yoluyla beyne geçemezken, ketonlar bu aktarımı yapabiliyor. Ketojenik diyeti kilo verme yöntemi olarak duymuş olabilirsiniz. Temel olarak, çok düşük karbonhidrat, yüksek yağ diyetidir ve etkilidir; çünkü glikoz bittiğinde beyin için yağ depolarınızı kullanmaya başlarsınız. Araştırmalar ketojenik diyetin demans önleme stratejisi olarak da kullanılabileceğini gösteriyor.
Hangi yağlar?
Glikoz düzeyinin beyinde azalması ya da artmasına bağlı olarak sorunlar yaşanabildiği için karbonhidrat ve yağ tüketiminde dikkatli olunmalı. Fazla ve uzun süreli şeker kullanımının nörolojik sorunları gündeme getirebileceğini unutmamak gerek. Diğer taraftan balık yağıyla birlikte bitkisel yağ tüketimi beyin sağlığı açısında önemli.
Chicago Rush Üniversitesi Tıp Merkezi araştırmacılarının 6 yıl süreyle 3 bin kadın erkek denek üzerinde yaptığı bir çalışmanın sonuçları dikkat çekici: haftada en az 1 kez balık yiyenlerin, balık yemeyenlere oranla yüzde 10 daha yavaş hafıza kaybı yaşadıkları görülmüş.
Hafızaya iyi gelen yiyeceklerde ilk sıraları B kompleks vitaminleri, C vitamini, Omega 3 yağ asitleri ve antioksidanlar alıyor. Çoklu doymamış yağlar; Omega 3 ve Omega 6 yağ asitlerinden oluşuyor vücudumuz üretemediği için dışarıdan alınması gerekiyor. Omega 3 yağ asidi olan DHA, konuşma ve hafıza gibi fonksiyonlarına iyi geldiği için öneriliyor. Doymuş yağlar da sağlıklı beyin fonksiyonları için önemli. Bağışıklık sistemi ve hormon dengesi üzerindeki olumlu etkileri de biliniyor.
Siz de yağlı balıklar, kabuklu kuru yemişler, zeytinyağı, yumurta, avokado, Hindistan cevizi yağı, keten tohumu gibi kaliteli yağları barındıran besinleri sofranızdan eksik etmeyin.