Sosyal medyada kortizol kokteyli paylaşımlarıyla mutlaka karşılaşmışsınızdır. Stres, heyecan, korku ve baskı altında salımı artan ve stres hormonu olarak bilinen kortizolü dengelediği iddia edilen bu kokteyller gerçekten işe yarıyor mu?
Öncelikle, kortizol nedir gelin birlikte bakalım.
Kortizol, böbreküstü bezleri tarafından üretilen bir hormondur. Böbreküstü bezleri, adrenalin, seks hormonları ve aldosteron (vücuttaki tuz dengesini sağlar ve kan basıncını etkiler) dahil olmak üzere birçok başka hormon da üretir.
Kortizol, strese tepki olarak beyin tarafından düzenlenir. Fiziksel stres (yaralanma veya uyku yoksunluğu) ve psikolojik stres (iş baskısı veya ikili ilişkiler gibi) stres tepkisini, diğer adıyla “savaş ya da kaç” tepkisini ve kortizol salgılanmasını uyarır.
Kortizol genellikle “stres hormonu” olarak tanımlanır. Ancak kortizolün başka birçok önemli işlevi daha vardır: enerji sağlamak için kandaki glikozu (şekeri) artırır, metabolizmayı düzenler ve iltihabı azaltır.
Vücudumuz sürekli kortizol üretir, ancak seviyesi günlük aydınlık-karanlık döngüsüyle değişir. Uyandığımızdan hemen önce artar, sabahları en yüksek seviyeye ulaşır, öğleden sonra düşer ve gece boyunca en düşük seviyeye iner.
Sabahları uyanmak ve enerji sağlamak için yüksek kortizol seviyesi isteriz. Stresli durumlarda da, örneğin trene yetişmek için koşmamız gerektiğinde veya önemli bir görüşme sırasında dikkatli ve konsantre olmamız gerektiğinde, kortizol seviyesinin yüksek olmasını bekleriz. Öte yandan, gece uyumamıza yardımcı olması için kortizol seviyesinin düşük olması tercih edilir.
Yüksek ve düşük kortizol seviyeleri
Yüksek ve düşük kortizol seviyeleri hakkında sıklıkla yanlış anlaşılmalar yaşanıyor. Kilo alımı ve yorgunluk gibi yüksek kortizol seviyesine atfedilen birçok semptom, aslında düşük kortizol seviyesiyle bağlantılıdır. Kronik yorgunluk sendromu olan kişilerde sıklıkla düşük kortizol seviyesi görülür.
Kronik stres, kortizol salgısının artmasına neden olabilir, ancak sürekli stres de düşük kortizol seviyesine yol açabilir.
Bu nedenle, uzmanlar, kortizol kokteylinin hem yüksek kortizol hem de düşük kortizol sorunlarına yardımcı olabileceğini öne sürmek mantıklı olmadığını belirtiyor.
Kortizol Kokteylinde Neler Var?
Tarifler değişiklik gösterebiliyor; ancak genellikle malzemeler yarım bardak portakal suyu ve hindistan cevizi suyu, yaklaşık çeyrek çay kaşığı tuz ve bazen ekstra potasyum veya magnezyum tozundan oluşuyor.
- Sağlıklı olduğuna dair iddialar, portakal suyundaki C vitamini, hindistan cevizi suyundaki potasyum, ilave magnezyum ve tuzdaki sodyum ile bağlantılı.
- Bir dizi sağlık yararı olan temel bir besin maddesi olan C vitamini, kortizol dengesi ile bağlantılıdır.
- Hindistan cevizi suyu potasyum kaynağı olarak eklenir. Potasyum, sağlıklı hücre fonksiyonları ve düzenli kalp atışının sürdürülmesi için gereklidir.
- Potasyum kortizolü etkilemez, ancak yüksek tansiyon gibi kronik stres ve yüksek kortizolün bazı etkilerine yardımcı olabilir.
- Bazen magnezyum tozu eklenir. Magnezyum enerji üretimi için gereklidir ve çok fazla enerji harcayan ve magnezyumu tüketen kronik stresle ilgilidir. Magnezyumun iyi besin kaynakları arasında yeşil yapraklı sebzeler, tam tahıllar, fındık ve tohumlar, baklagiller ve et bulunur.
- Uzmanlar, sodyumun yüksek kortizol veya böbreküstü bezleri için iyi olduğu iddiası yanlış olduğunu ifade ediyor. Yüksek tuz alımı birçok kronik hastalıkla bağlantılıdır ve kortizol seviyelerini artırır.
Çok Fazla Tuz ve Şeker Bu Trendi Bazı İnsanlar İçin Riskli Hale Getirir
Bilim insanlarına göre kortizol kokteyli bazı temel vitamin ve mineraller içerse de, kortizol seviyenizi anlamlı bir şekilde düşürmesi olası değildir; üstelik şeker ve tuz içeriği yüksektir.
Yaklaşık 16 gram şeker içerir (11 gram portakal suyundan ve yaklaşık 5 gram hindistan cevizi suyundan). Bu, önerilen günlük şeker sınırının yaklaşık üçte biridir.
Şeker içeriği nedeniyle, kortizol kokteyli diyabetli kişiler için uygun olmayabilir.
Çeyrek çay kaşığı tuz, önerilen günlük sınırın dörtte biridir. Yüksek tansiyonu olan kişiler aşırı tuz alımından kaçınmalıdır.
Kortizol kokteylinin yüksek potasyum içeriği de kalp hastalığı, diyabet ve böbrek hastalığı olan kişiler için risklidir.
Sağlıklı kortizol seviyelerini nasıl koruyabilirim?
Stresi azaltmak, böbreküstü bezlerimizi ve kortizol seviyelerimizi sağlıklı tutmanın en iyi yoludur. Büyük bir meta analizde, farkındalık, meditasyon ve gevşeme, yüksek kortizolü düşürmenin en iyi yolları olarak gösterilmiştir.
Her gün bunlardan en az birine zaman ayırmak faydalı olabilir. Ancak gün içinde stres atmak için kısa molalar vermek de yardımcı olabilir; örneğin birkaç dakika nefesinizi yavaşlatmak, bir arkadaşınızla sohbet etmek, esnemek veya hızlı bir bulmaca çözmek gibi.
Kortizol kokteylinin faydaları ise tartışmalıdır. Portakal suyu, tuz ve mineral tozları yerine, bir portakal ve biraz fındık veya tohum yemek, yüksek şeker ve tuz içeriği olmadan besin değerlerinden faydalanmanızı sağlar.
Kaynak: The Conversation
