Kariyerinizin her noktasında “zor” insanlarla karşılaşabilirsiniz. Belki pandemi nedeniyle haftanın beş günü işe gitmiyor olabilirsiniz. Bugün gerçeğimiz esnek çalışma saatleri ya da uzaktan çalışma modelleri olsa da zor insanlar her ortamda zor olabilirler.
Normal bir gün düşünün. Sabah da keyifle evden çıktınız. Karşı masanızda oturan çalışma arkadaşınıza içtenlikle “günaydın” dediniz. Ancak aldığınız cevap basit bir kafa sallama ya da yüzüne dahi bakmadan kısık bir sesle söylenen “günaydın”. İçinizden bu davranışı hak edecek bir şey yapıp yapmadığınızı sorgulamaya başladınız. Oradan bir an önce kurtulma isteği içindesiniz ama bunu yapma şansız yok. Burası sizin işyeriniz ve size karşı tutumları sürekli değişen insanlarla çalışmak mecburiyetindesiniz. Günün ilk saatlerinden motivasyonunuz azaldı, moraliniz bozuldu. Her gün böyle insanlarla bir ofiste kapalı kalmak, çalışma hevesinizi kırıyor. Bu durum işteki performansınızı, dolayısıyla hayatınızı etkilemeye başladı. “Bu insanlar bana niye böyle davranıyor? Ben bunu hak etmedim!” diye sızlanmaya başlamadan önce uzmanların görüşlerini dinlemekte fayda var.
“Zor İnsanlarla Başa Çıkmak” (Coping With Difficult People) kitabının yazarı Robert M. Bramson bu tip insanların davranış sebeplerini şöyle açıklıyor: “Bazı insanlar karşılarındaki kişinin hevesini kırmak ve performansını azaltmak için bilerek zor tavırlar takınır. En kötüsü ise, bu tavırları değiştirmelerinde onlara yardım etmek için planlanmış bütün klasik iletişim metotlarına ve ikna yöntemlerine bağışıklık kazanmış olmalarıdır.”
“Zor insan”ı tanımak
Karşılaştığımız zor insanlar birbirinden farklı tavırlar sergileyebilir. Bazıları yalnızca size kötü davranırken, diğerleri çevresiyle ilişkilerinde huysuz ve geçimsiz olabilir. Bir diğeri kendi söylediklerinin olmasını isteyip başkalarının sözlerine değer vermez. Robert M. Bramson da “zor insan” çeşitlerini belirgin davranışlarına göre gruplayıp, bunlarla başa çıkmak konusunda önemli ipuçları veriyor:
Agresifler
Bu tip insanlar davranışları karşısında korkup kaçmanızı ya da öfkeyle saldırmanızı bekler. Bir tartışma anında öncelikle öfkelerinin yatışmasını bekleyin. Ardından kendinden emin bir tavırla düşüncelerinizi belirtin. Verdikleri cevaplarla sizi rencide edip yıldırmaya çalıştıklarını aklınızdan çıkarmayın. Fikirlerinizi savunun ancak polemik yaratmayın. Bu tip insanları yıldırmada en büyük silahınız kendinize güveniniz olacaktır.
Pusuda bekleyenler
Bu insanlar sinsi bir şekilde yaralamak konusunda ustadır. Şaka yoluyla ve alaycı ses tonlarıyla sizi aşağılamaya çalışırlar. Böyle biriyle polemiğe girmek zor gibi gözükebilir. Ancak karşılığını almadıkça bu davranışlarına devam edeceğini unutmayın. Bir dahaki sefere ona soruyla cevap vermeyi deneyin. “Benimle dalga geçtiğini hissediyorum, yanılıyor muyum?” diye sorduğunuzda, geri çekilip yalnızca şaka yaptığını söyleyecektir. Dahası, bundan böyle sizinle uğraşmaktan ve de iğneleyici sözler söylemekten vazgeçecektir.
Şikayetçiler
Bu insanlar düşmanlıkla dolu bir dünyada yaşadıklarına inanır. Bu yüzden kendilerine ve karşısındakilere güvenmezler. Bu güvensizliği gizleyebilmek için umutsuz bir tavır takınıp sürekli şikayet ederler. Bu olumsuz tavrı eleştirmekten kaçının. Bu tip insanlarla anlaşabilmenin en geçerli yolu onlara pozitif beklentilerinizden söz etmek olacaktır.
Sessiz insanlar
Sorulara kısa cevap veren ya da sizi duymazlıktan gelen insanlarla iletişim kurmak çok güçtür. Bu tip insanlar genellikle çekingen oldukları için “bilmiyorum” deyip sessiz kalmayı tercih eder. Diğer insanlar sessizlikleri doldurmaya çalışarak onların işini daha da kolay hale getirirler. Bu tip insanlarla iletişime geçmek için onlara “evet” ya da “hayır”la cevap verilemeyecek sorular sormak ve cevapları dinlerken sabırlı olmak yeterli olacaktır.
Nasıl davranmalıyım
İnsanlarla düzgün bir iletişim kurabilmek için önce kendi davranışlarımızı gözden geçirmemiz gerekir. İşte size hayatın tüm alanlarında iletişimde kolaylık sağlayacak birkaç tavsiye:
Yapın
• Önce kendi davranışlarınızı gözden geçirin. Herkesle aynı problemleri yaşıyorsanız belki de zor olan sizsiniz.
• Bir arkadaşınızdan sorununuz hakkında yorum alın. Tarafsız birinin fikirleri durumu daha iyi analiz etmenizi sağlayacaktır.
• Karşı tarafın da sizin gibi uyumlu bir çalışma ortamı isteyeceğini aklınızdan çıkarmayın.
• Problem yaşadığınız kişiyle özel olarak konuşun. Suçlayıcı bir tavır takınmamaya özen gösterip, çözüme yönelik bir konuşma yapın.
• Konuşmanızdan sonra karşı tarafın davranışlarında değişiklik olup olmadığını gözlemleyin. Gerekiyorsa bir daha konuşun.
• Tüm bunlar bir işe yaramıyorsa bu kişiyle ilişkinizi sınırlayın. İletişiminizi koparmadan olabildiğince az beraber olmaya çalışın.
Dikkat Edin
• Olayları kişiselleştirmeyin. Zor insanlar genelde çevresindeki herkese aynı tavırla yaklaşır.
• Zor insanlarla yüzleşmekten korkmayın. Uzlaşmacı bir tavırla her şeyi çözebilirsiniz.
• Bu anlaşmazlıklardan sürekli şikayet ederseniz uyumsuz gözükürsünüz. Problemi kavradıktan sonra şikayeti kesip çözüm arayışına girin.
• Onların tavrını takınmaya çalışmayın. Olduğunuz gibi davranın. Saldırganlık ya da alaycılığa aynı şekilde cevap verince problemlerin daha kötüye gideceğini unutmayın.
• İnsanların üstünüze gelmesine izin vermeyin. Kendinden emin bir duruşunuz olsun.
• Onları değiştirmeye çalışmak yerine davranışlarıyla yüzleştirmeyi deneyin. Tavırlarından utanıp bu olayı tekrar etmemeye başlayacaklardır.
Yine de unutmayın ki zor insanlarla başa çıkmak deneyim gerektiren bir konu. Uygulayacağınız stratejiler bu insanların davranışlarını değiştirmese bile üzerinizdeki olumsuz etkileri azaltıp rahat bir nefes almanızı sağlar. Böylece iş stresinizi azaltıp, daha keyifli çalışabilirsiniz.